төп мәсьәләләр буйынса фекер төрлөлөгө

высказаться по докладу — доклад буйынса фекер әйтеү

дебатировать вопрос — мәсьәлә буйынса фекер алышыу

прения по докладу — доклад буйынса фекер алышыу

прения сторон — судта ҡаршы яҡтарҙың сығыштары

разногласия по основным вопросам — төп мәсьәләләр буйынса фекер төрлөлөгө

разногласие в показаниях свидетелей — шаһиттар күрһәтмәләрендәге айырымлыҡ

гладить по голове — баштан һыйпау

идти по улице — урамдан барыу, урам буйлап барыу

разложить книги по столу — китаптарҙы өҫтәлгә таратып ташлау

рассадить по местам — урындарға ултыртып сығыу

разлить по стаканам — стакандарға ҡойоп сығыу

смотреть по сторонам — тирә-яҡҡа ҡарау

ходить по театрам — театрҙарға йөрөү

тоска по родине — тыуған илде һағыныу

соскучиться по детям — балаларҙы юҡһыныу

в каждой комнате по одному окну — һәр бүлмәлә берәр тәҙрә

все купили по одной книге — бөтәһе лә берәр китап һатып алды

заниматься по часу в день — көнөнә берәр сәғәт шөғөлләнеү

клевать по зёрнышку — бөртөкләп сүпләү

платить по часам — сәғәтләп түләү

расфасовать яблоки по килограмму — алманы килограмлап үлсәп төрөү

стоять по пояс в воде — билгә ҡәҙәр һыу эсендә тороу

снег по колено — ҡар тубыҡтан

прочитать с первой по десятую главу — беренсенән унынсы бүлеккә тиклем уҡыу

по сей день — ошо көнгә тиклем

по два — икешәрләп

по три — өсәрләп

по четыре — дүртәрләп

по пятеро — бишәрләп

по шестеро — алтышарлап

по истечении срока — ваҡыты уҙғандан һуң

по окончании работы — эш бөткәс

ходить по комнате — бүлмәлә йөрөү

гулять по саду — баҡсала йөрөү

путешествовать по стране — ил буйлап сәйәхәт итеү

гладить по шерсти — йөндөң ыңғайына һыпырыу

идти по ветру — ел ыңғайына барыу

идти по следу зверя — йәнлектең эҙенән барыу

плыть по течению — ағым ыңғайына йөҙөү

жить по правде — дөрөҫлөк менән йәшәү

уехать по совету врачей — табиптарҙың кәңәше буйынса китеү

уволиться по собственному желанию — үҙ теләгең менән эштән китеү

писать по старой орфографии — иҫке орфография буйынса яҙыу

движение по графику — график буйынса хәрәкәт

судить по внешности — тышҡы ҡиәфәткә ҡарап фекер йөрөтөү

послать по почте — почта менән ебәреү

говорить по телефону — телефондан һөйләшеү

передать по радио — радио аша тапшырыу

отсутствовать по болезни — ауырыу сәбәпле булмау

ошибиться по рассеянности — хәтерһеҙлек арҡаһында яңылышыу

работы по озеленению города — ҡаланы йәшелләндереү буйынса эштәр

исследование по физике — физика буйынса тикшеренеү

приказ по школе — мәктәп буйынса приказ

хлопоты по хозяйству — хужалыҡ буйынса хәстәрлек

брат по матери — әсәй яғынан ағай

учитель по профессии — профессияһы буйынса уҡытыусы

старший по возрасту — йәш яғынан өлкәне

важный по значению — әһәмиәте буйынса мөһим

сдать хлеб государству — хөкүмәткә иген тапшырыу

сдать бельё в стирку — керҙе йыуырға биреү

сдать кровь на анализ — анализға ҡан биреү

сдать книги в библиотеку — китапханаға китаптар тапшырыу

сдать экзамен по языку — тел буйынса имтихан биреү

сдать нормы по плаванию — йөҙөү буйынса норма тапшырыу

сдать с рубля десять копеек — бер һумдан ун тин ҡайтарып биреү

сдать комнату — ваҡытлыса бүлмә биреп тороу

сдать землю в аренду — ерҙе ҡуртымға биреү

сдать город — ҡаланы ҡалдырыу

холода сдали — һыуыҡтар йомшара төштө

сдать темп работы — эш темпын кәметеү

сердце сдало — йөрәк биреште

сдать позиции — уй-фекерҙән сигенеү, позицияны биреү

значение слова — һүҙҙең мәғәнәһе

происхождение слов — һүҙҙәрҙең килеп сығышы

заимствованные слова — үҙләштерелгән һүҙҙәр

культура слова — телмәр мәҙәниәте

дар слова — һөйләү һәләте

взять своё слово назад — вәғәҙәңде кире алыу

сказать своё веское слово — үҙеңдең төплө фекереңде әйтеү

заключительное слово докладчика — докладсының йомғаҡлау һүҙе

вступительное слово — инеш һүҙ

без дальних (лишних) слов — һүҙҙе оҙаҡҡа һуҙмайынса, оҙон һүҙҙең ҡыҫҡаһы

к слову (сказать) — әйткәндәй, әйтмәксе, һүҙ уңында әйткәндә

на словах: — 1) (устно) телдән

2) (только в разговоре) һүҙҙә генә; не находить слов — һүҙ таба алмау, юғалып ҡалыу

одним словом — бер һүҙ менән әйткәндә, ҡыҫҡаһы

по словам —: 1) әйтеүенсә, әйткәнсә

2) (как говорит, учит кто-л.) әйтеүе (өйрәтеүе, яҙыуы) буйынса; слово в слово — бәйнә-бәйнә, һүҙмә-һүҙ

слово за слово — һүҙ артынан һүҙ, һүҙ эйәрә һүҙ

словом не обмолвиться — бер һүҙ ҙә әйтмәү, бер һүҙ ҙә өндәшмәү

слов нет — һүҙ ҙә юҡ, әлбиттә, ысынлап та

с первого слова — шунда уҡ

с чужих слов — кеше аша ғына ишетеп, кеше һүҙенә нигеҙләнеп

новое слово — яңы фекер

придерживаться рукой за лестницу — ҡул менән баҫҡысҡа тотоноу

придерживаться правой стороны — уң яҡтан барыу

придерживаться особого мнения — айырым фекерҙә булыу

старый человек — ҡары кеше

старое дерево — ҡарт ағас

я уже стар — оломон инде

старый друг — күптәнге дуҫ

старая рана — элекке яра

старый сад — иҫке баҡса

старый анекдот — иҫке мәҙәк

старый учебник — иҫке дәреслек

старое платье — иҫке күлдәк

старый билет — иҫке билет

старая квартира — элекке фатир

старые газеты — иҫке гәзиттәр

старая посуда — боронғо һауыт-һаба

старая монета — боронғо аҡса

старый воин — ҡарт яугир

старый лесоруб — тәжрибәле урман ҡырҡыусы

старый хлеб — иҫке иген

помнить старое — элеккеләрҙе иҫләү

старая дева — ҡарт (ултырған) ҡыҙ

старая песня — иҫке йыр (күп ҡабатланған, тапалған һүҙ, фекер, тәҡдим һ.б.)

старый стиль — иҫке стиль, элекке иҫәп (боронғо йыл иҫәбе)

и старый и малый; и стар и мал; и стар и млад — йәше-ҡарты, бөтә булғаны, барыһы ла, олоһо-кесеһе

по старой памяти — элекке танышлыҡ (дуҫлыҡ) буйынса

явиться по вызову — саҡырыу буйынса килеү

явилась новая мысль — яңы фекер тыуҙы

это явилось неожиданностью для всех — был бөтәһе өсөн дә көтөлмәгән хәл булды

явиться на свет — донъяға килеү, тыуыу